معرفی بناهای عظیم و باشکوه سنگی در سراسر جهان

سنگ‌‌ها کاربرد دیرینه‌ای در صنعت ساختمان‌سازی و هنر معماری داخلی دارد. با ورق زدن تاریخ، آثار باشکوه و بی‌نظیر  معماری را مشاهده می‌نماییم که از سنگ به عنوان پایه‌های اصلی بنا استفاده شده و پس گذشت هزاران سال، هم‌چنان پایدار بوده و به عنوان نماد تمدن یک کشور تلقی می‌شوند.  می‌توان گفت، در گذشته، سنگ به عنوان مصالحی با فراوانی زیاد و مستحکم در طبیعت قابل دسترس بوده است. هرچند که این دسترسی به آسانی نبوده و با توجه به بدوی بودن زندگی در اعصار گذشته، به سختی سنگ از دل کوه‌ها استخراج می‌شده است. اما با این حال شاهد بناهای سنگی بزرگ و زیبایی در تمدن‌های گوناگون انسانی هستیم. جای تعجب نیست که این ماده برای بناهای تاریخی و ساختمان های مهم مانند مکان‌های عبادت، قلعه ها و کاخ‌ها انتخاب شده است، زیرا تقریباً از هر ماده و مصالح دیگری دوام بیشتری خواهد داشت. در ادامه قصد داریم تا به معرفی چند بنای باشکوه و زیبای سنگی معروف در سراسر جهان بپردازیم. با ما همراه باشید تا بناهای سنگی جهان را بشناسیم.

1. تخت جمشید در ایران

شهر باستانی تخت جمشید (Persepolis)، اثری باشکوه  و نماد تمدن کشور عزیزمان، ایران است. در طول، افراد زیادی به شوق دیدن این اثر زیبا راهی شهر مرودشت در نزدیکی شیراز می‌شوند تا در میان بناهای سنگی باقی‌مانده به هویت و اصالت ایرانی خود افتخار نمایند.

تخت جمشید، 2500 سال پیش و در زمان داریوش بزرگ هخامنشی بنا شد و به عنوان یکی از پایتخت‌های  هخامنشیان بود. تخت جمشید، بیشتر جنبه تشریفاتی داشته و جشن‌های بزرگ ایرانی از جمله جشن نوروز به مدت دویست سال در آن برگزار می‌شد و میزبان مقامات سیاسی ایران و جهان بود. فعالیت‌ها و امور سیاسی و اقتصادی در دو پایتخت دیگر یعنی، شوش و هگمتانه صورت می‌گرفت.

در دوره هخامنشیان، تخت جمشید را پارسه می‌نامیدند و در زبان غربی، به آن پرسپولیس گفته می‌شد. وسعت شهر پارسه هخامنشی، 125 هزار متر مربع است. تخت جمشید را می‌توان وسیع‌ترین و بزرگ‌تری شهر سنگی قدیمی در طول تاریخ دانست. در این شهر شگفت‌انگیز، کاخ‌ها و بناهای بزرگ متعددی وجود دارد که عمدتا از سنگ ساخته شده‌اند. ستون‌های بلند اکثرا از سنگ و ستون‌های کوتاه‌تر از چوب سرو لبنانی یا ساج هندی است. ستون‌های سنگی و دیواره پله‌های سنگی، دارای نقش‌برجسته‌هایی است که هنر زیبای سنگ‌تراشی را با ظرافت به تصویر می‌کشد. طرح‌های ایجاد شده در سنگ، شامل طرح گل، افراد و گاها نوشته‌ها در آن عصر، نشان از معماری پیشرفته و خاص است.

2. اهرام ثلاثه در مصر

اهرام سه‌گانه (The Pyramids) در شمال شهر قاهره در ساحل غربی رود نیل در کشور مصر واقع شده و برخی اسناد، بیانگر آن است که این بنا 2500 تا سه هزار سال پیش از میلاد ساخته شده است.

نخستین بار اولین هرم در مصر توسط معماری با نام ایهموتپ در ۲۶۲۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شد. اهرام، به عنوان آرامگاه فراعنه مصر ساخته شده و تا سال 2008، تعداد 118 تا 138 هرم در مصر کشف و شناسایی شده است. اما بلندترین و مهم‌ترین این اهرام، اهرام سه‌گانه است که همگی از سنگ ساخته شده‌اند. بلندترین هرم آن، هرم خوفو با ارتفاع 146.5 متر، بلندترین بنا به مدت 4400 سال تا سال1888 بود، پیش از آن‌که بنای یادبود واشنگتن ساخته و احداث شود.

فضای داخلی هرم با سنگ‌های تراش خورده ناهموار و زاویه‌دار و فضای بیرونی آن با سنگ‌هایی پوشیده شده که فضاهای افقی ما بین آن‌ها با خمیری گچی پر شده است. پوشش سنگی ظریف بیرونی که مدت‌ها است آثاری از آن باقی‌نمانده، با دقت زیادی چیده شده است. سنگ‌های بیرونی از جنس آهک سفید است و در بالاترین نقطه از هرم، سنگی قیمتی و بزرگ که احتمالا آغشته به طلاست، قرار دارد. این سنگ در زیر نور آفتاب درخششی خیره‌کننده دارد. وروردی هرم نیز، فضایی دایره‌ای شکل است که با سنگ گرانیت مسدود شده است.

3. کولوسئوم در ایتالیا

یکی از جاذبه‌های گردشگری جهان و کشور ایتالیا و یکی از بناهای سنگی جهان، کولوسئوم (The Colosseum) است. کولوسئوم، بزرگ‌ترین تماشاخانه رم است و در سال 72 میلادی زیر نظر امپراتوری به نام ” تیتوس فلاویوس وسپاسیانوس ” بنا شد.

این تماشاخانه که معماری و مهندسی خاصی دارد از سنگ ساخته شده و یکی از نمادهای مهم شهر رم و کشور ایتالیاست. تماشاخانه بزرگ کولوسئوم، شاهد نبردهای مختلفی بین گلادیاتورها با هم یا با حیوانات وحشی بوده و نبردها و اعدام‌های متعددی به خود دیده است.

در ساخت این بنا، از مصالح مختلفی مانند آجر، خاک و سنگ آهک استفاده شده، اما مهم‌ترین مصالح به کار رفته در این بنا، سنگ است. قسمت‌های بیرونی تماشاخانه، از سنگ تراورتن و بخش‌های داخلی آن از توفا (نوعی سنگ رسوبی) و آجر ساخته شد و ستون‌های اصلی بنا نیز از جنس سنگ مرمر بودند. جالب اینکه بیش از صد هزار مترمکعب سنگ تراورتن برای ساخت دیوارهای خارجی کولوسئوم به کار رفته است که بدون استفاده از ملات و با ۳۰۰ تن بست آهنی روی هم نگه داشته شده‌اند.

4. بنای یادبود واشنگتن در آمریکا

از بناهای مشهور کشور آمریکا، بنای یادبود واشنگتن (Washington Monument) است. این بنای بلندقامت، به منظور یادبود جورج واشنگتن در سال 1888 احداث شد.

این بنا، ارتفاعی 170 متری دارد و تا پیش از ساخت برج ایفل با ارتفاع 300 متر،  به عنوان بلندترین بنای جهان محسوب می‌شد. این اُبِلیسک (Obelisk)، از سنگ مرمر و گرانیت ساخته شده و در مرکز شهر واقع است. درون این بنا، آسانسوری وجود دارد که افراد می‌توانند به بالاترین نقطه رفته و مناظر اطراف را مشاهده نمایند.

5. تاج محل در هند

تاج محل (Taj Mahal) یکی از عجایب هفت‌گانه جهان است که در 200 کیلومتری جنوب هند بنا شده است. این بنا به دستور “شاه جهان” پنجمین پادشاه امپراتوری گورکانی هند و برای گرامیداشت یاد همسر ایرانی خود “ارجمند بانو” که به “ممتاز محل” نیز خوانده می‌شد، بین سال‌های 1632 تا 1643 میلادی ساخته شد.

شاه جهان، به همسر ایرانی خود بسیار عشق می‌ورزید و پس از فوت ارجمند بانو، این مقبره را برای وی برپا کرد. در حال حاضر، پیکر شاه جهان نیز در همین محل به خاک سپرده شده است. تاج محل به نمادی از عشق و وفاداری در جهان تبدیل شده است و سالیانه افراد مشتاق زیادی برای دیدن عظمت آن به شهر آگرا در هند سفر می‌کنند. تاج محل، آواز عشقی افسانه‌ای و فرازمینی است؛ عشقی که در آتش فراق سوخت و دگرباره چون ققنوس سر برآورد و نماد جاودانگی آن شد. شکوه و عظمت تاج محل را می‌توان در داستان عاشقانه غمگین و جاودان آن و معماری چشم‌نواز آن جست‌وجو کرد.

تاج محل بر اصول طراحی معماری گورکانی اولیه و معماری ایرانی بنا شده‌است. شاه جهان، برای ساخت این بنا اصرار داشت تا از سنگ مرمر سفید استفاده شود و بدین‌تریب این ساختمان زیبا با سنگ مرمر سفید تزیین‌شده با گوهرسنگ بنا شده است. مجموعه تاج‌محل در باغی مربعی به طول 300 متر ساخته شده و مقبره در مرکز این مجموعه واقع شده و با گنبدی به جنس سنگ مرمر آراسته شده است. مناره‌ها نیز با ارتفاع 40 متر (130 فوت) همگی از جنس مرمر سفید هستند.

6. کازا میلا در اسپانیا

کازا میلا (Casa Milà) یکی از بناهای سنگی جهان است که بین سال‌های 1906 تا 1912 در شهر بارسلونا اسپانیا بنا شده است. این بنا به عموماً با نام La Pedrera اسپانیایی “معدن سنگ” شناخته می شود و اشاره به ظاهر غیر متعارف تراشیده شده آن دارد.

این بنا، یک ساختمان مدرنیستا است و آخرین اقامتگاه خصوصی بود که توسط معمار آنتونی گائودی طراحی شد. در آن زمان، به دلیل نمای سنگی مواج، بالکن‌های فرفورژه پیچ خورده و طراحی جوزپ ماریا جوجول، بحث‌برانگیز بود. چندین نوآوری ساختاری در این بنا شامل نمای سنگی خودنگهدار، یک طبقه با پلان آزاد، گاراژ زیرزمینی و تراس دیدنی روی پشت‌بام است.

7. پل سنگی پونت دو گارد در فرانسه

پونت دو گارد (Pont du Gard) پلی سنگی بر روی رودخانه گارد و در اصل، به منظور آبرسانی به شهر نایمز (Nîmes) در فرانسه ساخته شده است. از طرف دیگر، این پل یک بنای یادبود رومی است که در قرن اول میلادی با سنگ آهکی زرد ساخته شده است.

8. مسجد جامع ملک عبدالله در عربستان

این مسجد که در سال 2017 در ریاض عربستان، یکی از مساجد سنگی زیبا در دنیای اسلام است. مسجد جامع ملک عبدالله (King Abdullah Financial District Grand Mosque)، مسجدی خاص در یک پروژه شهر هوشمند است.

طرح معماری این مسجد از گل رز صحرا الهام گرفته شده و هندسه خاص آن، بر اساس الگوهای سنتی اسلامی است. از آنجایی که این مسجد یکی از 10 مسجد برتر معاصر است که معماری سنتی اسلامی را به چالش می‌کشد، این مسجد با برش‌های زاویه‌دار سقف  و بدنه سنگی و شیشه‌های مثلثی ظریف خود در میان بسیاری از ساختمان‌های مرتفع در ریاض خودنمایی می‌کند. به وضوح می‌توان دید سنگ یکدست کرم، بر شکوه این مسجد افزوده است.

9. کلیسای جامع سن جیووانی باتیستا در سوئیس

کلیسای سن جیووانی باتیستا (Church of San Giovanni Battista) در روستایی به نام مونگو (Mongo) در کشور سوئیس بین سال‌های 1994 تا 1996 در محل یک کلیسای قدیمی ساخته شده است. کلیسای قدیمی در اثر یک بهمن شدید، از بین رفته است و دیوارهای ضخیم سنگی به همراه سقف شیشه‌ای سبک، به ساختمان معنای مقاومت در برابر یک فاجعه احتمالی آینده را می دهد.